Jan Bernard/Bernat Coops 1792-1859 Stad
Coops p. 82 kol IV regel 17 graf 60
Gijsbers p. 42
In graf nr. 60 liggen begraven; Jan Bernat, zijn echtgenote Harmanna Wilhelmina en hun dochter Abramma.
Jan Bernat/Bernard werd geboren te Doetinchem op 7 oktober 1792 en is overleden op 7 april 1859 te Stad Doetinchem.
Zijn vader was; Henricus Woltersz. Coops 1749-1809 Doetinchem-Doetinchem
(hij was koopman, zeepzieder¹), gemeenteraadslid, rentmeester, gecommitteerde ten landdage van Gelderland²)
Zijn moeder was; Derkje Becking 1743-1831 Doetinchem-Doetinchem
Op 24 juni 1812 trouwt Jan te Doetinchem met; (Jan is dan 23 jaar en Harmanna is dan 26 jaar)
Harmanna Wilhelmina de Haas geboren te Doetinchem op 19 oktober 1785 overleden te Stad Doetinchem op 16 november 1841.
Haar vader was; Willem de Haas³)
Haar moeder was; Margaretha Wilhelmina Ketjen 1746-1812 Doetinchem-Doetinchem
Zij kregen kinderen, waarvan er veel zeer jeugdig stierven!
Voor zover bekend had Johanna geen partner.
X 6-9-1860 te Oudewater met Aaltje Bredius.
X Op 1 september 1853, trouwt Sara te Doetinchem met M. Antonij Bernardus Barkeij, notaris te Leiden.
°)Voor een nieuw geborene werd vaak de naam van een eerder overleden kind gekozen.
*)Abramma werd 44 jaar en bleef ongehuwd.
Jan Bernat was een veelzijdig man in de kleine gemeenschap van Doetinchem in die tijd.
Hij is koopman en fabrikant.
Hij is eigenaar van de leerlooierij op de Stadsdoelen bij de Homburgerpoort.
Hij woonde in de Homburgerstraat op nr. 24 en de Heezenstraat op nr. 249.
Jan Bernat is ook raadslid van de gemeente Stad Doetinchem van 1824 tot 1851.
Zijn vader –Henricus Woltersz. Coops ( 1792-1859) was ook een bekende ‘Coops’ in Doetinchem met respectabele beroepen en functies binnen de gemeente Stad Doetinchem.
Ook zijn schoonvader Willem de Haas was ondernemer, zie hieronder bij ³).
Beknopte familiegeschiedenis
“Coops” is een patroniem of vadersnaam. Het is een geslachtsnaam die ontleend is aan de voornaam (Coop) van de vader van de eerste naamdrager. De uitgangs –s is een tweede naamvalsvorm, dus bijvoorbeeld Jan de zoon van Coops werd Jan Coops. Coop als voornaam is een verbastering van de naam Jacob. Bekend is de ca. 1520 in Vorden geboren Coop Muller de Olde, en die in overleden is na 1610. Via deze Coop die molenaar en brouwer was in Zelhem komt zijn zoon Coop de Jonge Mulder komt in Hengelo (Gld) terecht als molenaar. Deze laatste heeft in 1588 het burgerschap van Doetinchem verworven door; ‘aflegging van zijn burger-eed met 9 daalders .’
Begin 18e eeuw vestigt zich de molenaarsfamilie Coops in Doetinchem, komend uit Zelhem. ‘De Coopsen’ verwerven het burgerschap en in een tijd waarin gold ‘geld maakt het acceptabel, ambt maakt het notabel’ verwierven burgers uit de familie Coops zich respectabele ambten als molenaar, wijnhandelaar en koopman.
Derk Jan Coops bracht het nog tot gecommitteerde (wethouder) in 1812 en tot lid van het kiescollege. De familie Coops was gedurende de 19e eeuw zeer gezien in Stad Doetinchem. Wilde je in die tijd tot de elite gerekend worden, dan moest je aan twee van de volgende criteria voldoen;
of je betaalde minimaal 100 gulden aan belastingen.
In het Doetinchem van 1830 was een groot aantal leden van het geslacht Coops lid van de Doetinchemse Heerensociëteit.⁴)
Enkelen werden ook zeevaarders, want net als een ander belangrijk Doetinchems geslacht, dat van Verhuel, ging een groot aantal ‘Coopsen’ ter zee.
Het verste schopte Herman Hendrik Timotheus het. Hij was begin 19e eeuw schout-bij-nacht onder admiraal Verhuel en verliet de actieve dienst als Vice-admiraal.
¹)Een zeepzieder is iemand die beroepsmatig zeep maakt.
Oorspronkelijk ging men bij het maken van zeep uit van natuurlijke vetten zoals reuzel, boter, levertraan, hennepolie, lijnolie, raapolie of een mengsel van die oliën. Deze vetten hebben gemeen dat ze bestaan uit triglyceriden, esters van vetzuren en glycerine. Zeepzieden als handwerk komt sinds de twintigste eeuw niet meer voor op commerciële basis.
Het vet werd eerst op een vuur in een grote koperen ketel gekookt (zieden betekent koken, denk aan: ziedend van woede oftewel koken van woede) met loog, meestal een mengsel van potas en kalkloog. Hierdoor verzeepte het vet. Het mengsel van olie en loog moest geroerd worden tot er een homogene massa ontstond. Deze massa dikte in door afkoeling, in een paar dagen ontstond zo een zachte zeep.
²)De Gelderse Landdag kent een eeuwenlange geschiedenis, welke begint rondom de eeuwwisseling van de dertiende naar de veertiende eeuw. Op dat moment ontstaan de latere hoofdsteden van de vier kwartieren: Zutphen, Roermond, Nijmegen en Arnhem. Zij zullen een belangrijke rol gaan spelen in het ontstaan van de Landdag. Zo’n vijfhonderd jaar later komt er een einde aan de Gelderse Landdag. In 1798 wordt deze ontbonden.
Het karakter van de Landdag is met de eeuwen steeds veranderd. Dat maakt dat er geen eenduidig antwoord bestaat op de vraag: Wat is de Gelderse Landdag? De Landdag begon namelijk als een vergadering van ridders en steden uit de Gelderse kwartieren tegenover de hertog van Gelre. Uiteindelijke regeerde de Landdag vanaf de laatste kwart van de zestiende eeuw zelf over het gebied. De constante factor van de Landdag was de samenwerking tussen de verschillende kwartieren.
³)Vanaf 1781 pachtten Geert Jansen en Willem de Haas uit Doetinchem de IJzerhut. Het contract met de gemeente Doetinchem leverde grote problemen op. Het bedrijf mocht niet worden uitgebreid, er mocht slechts van november tot en met april op waterkracht gewerkt worden. Slakken die in de beek terecht kwamen moesten worden opgeruimd zodat de beek op de juiste diepte bleef. Deze ongunstige voorwaarden, het feit dat de oer in de nabijheid van het bedrijf opraakte en de slechte bevaarbaarheid van de Bielheimerbeek waren de reden dat Janssen en De Haas in 1794 een pachtovereenkomst sloten met baron Van Pallandt, de heer van Keppel. Ze kochten de Rekhemse IJzerhut van de erven Olmius om het bedrijf te kunnen verplaatsen naar Laag-Keppel. In 1809 kwam een definitief einde aan Rekhemse ijzergieterij.
4) De Heerensociëteit ‘de Vriendschap’ in Doetinchem.
Deze sociëteit is opgericht in 1812 en anno 1830 gerund door Willem Wolsink. De sociëteit lag op het punt waar de doorgang naast de Catharinakerk richting Heezenstraat het smalst was. Vele notabelen van de stad Doetinchem waren er lid van getuige de familienamen; Coops, Planten, Evekink, Ketjen, Termaat, Cremer, Lambrechts.
Bronnen: Drs. W.J.P. Coops: ‘Stads- en Ambtsbegraafplaats Doetinchem 1829-2011’. Sylvia Gijsbers: ‘Stad en Ambt, Stadsbegraafplaats 1829-1893, Ambtsbegraafplaats 1829-1967’.G. Blankensteijn; Een vergeten kerkhof in oud-Doetinchem, Kronyck, Deutekom. Mr. W.J.C. Coops; Op koers naar Nagasaki. WIKIPEDIA, Nederduits Gereformeerde Kerk, later Nederlands Hervormde Kerk. C. Coops, Wageningen 1981; “Vierhonderd jaar molenaars. Genealogie van een geslacht Coops’. Titia van de Akker 1987; “Elite in de stad Doetinchem –periode 1795-1830”. J.W. Steijntjes, Kronyck; ‘Een bezoek aan de Heerensociëteit’.
Wikipedia, Zeepziederij; ‘De Adelaar”. ‘Inventarisatie Industrieel Erfgoed Doetinchem’; BBA 2009/2020. MijnGelderland de Canon van Doetinchem; ‘De Rekhemse ijzergieterij’
